Quetiapine: Cơ chế tác dụng, chỉ định, tác dụng phụ và tương tác thuốc

Quetiapine, thường được biết đến với tên thương hiệu Seroquel, là một thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai (SGAs) được sử dụng rộng rãi trong điều trị một loạt các rối loạn tâm thần. Thuốc này có cơ chế tác dụng phức tạp, tác động lên nhiều thụ thể thần kinh khác nhau, mang lại hiệu quả điều trị đa dạng nhưng cũng đi kèm với một số tác dụng phụ đáng kể. Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin về Quetiapine dựa trên Dược thư Việt Nam và các nguồn tin cậy khác, giúp người đọc hiểu rõ hơn về thuốc này.

Cơ chế tác dụng

Cơ chế tác dụng chính của Quetiapine là ức chế hoạt động của các thụ thể dopamine D₂, serotonin 5-HT_2A, và một số thụ thể khác trong não bộ. Tuy nhiên, không giống như các thuốc chống loạn thần thế hệ đầu tiên chủ yếu tác động lên thụ thể dopamine D₂, Quetiapine có ái lực cao với cả thụ thể serotonin 5-HT_2A. Sự cân bằng giữa hoạt tính ức chế thụ thể dopamine D₂ và serotonin 5-HT_2A được cho là góp phần vào hiệu quả điều trị và giảm thiểu một số tác dụng ngoại tháp của thuốc.

Cụ thể hơn:

• Ức chế thụ thể dopamine D₂: Giúp kiểm soát các triệu chứng dương tính của bệnh tâm thần phân liệt như ảo giác, hoang tưởng.
• Ức chế thụ thể serotonin 5-HT_2A: Góp phần vào việc giảm các triệu chứng tiêu cực của bệnh tâm thần phân liệt, như lãnh cảm, mất động lực, và cải thiện tâm trạng.
• Tác động lên các thụ thể khác: Quetiapine cũng có tác động lên các thụ thể khác như α₁-adrenergic, histamine H₁, và muscarinic, gây ra một số tác dụng phụ.

Sự khác biệt trong ái lực của Quetiapine với các thụ thể này, cũng như liều dùng, sẽ quyết định tác dụng lâm sàng và biểu hiện tác dụng phụ.

Chỉ định

Quetiapine được chỉ định điều trị nhiều rối loạn tâm thần, bao gồm:

• Tâm thần phân liệt: Điều trị cả triệu chứng dương tính và tiêu cực.
• Rối loạn lưỡng cực: Điều trị các giai đoạn hưng cảm và hỗn hợp của rối loạn lưỡng cực, và có thể được sử dụng để dự phòng tái phát.
• Trầm cảm: Được sử dụng kết hợp với thuốc chống trầm cảm khác trong điều trị trầm cảm lớn ở những trường hợp không đáp ứng với điều trị đơn thuần.
• Rối loạn lo âu: Một số nghiên cứu cho thấy hiệu quả của Quetiapine trong điều trị một số rối loạn lo âu, tuy nhiên, đây không phải là chỉ định chính.

Tác dụng phụ

Quetiapine, như nhiều thuốc chống loạn thần khác, có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, khác nhau về mức độ nghiêm trọng và tần suất xuất hiện. Một số tác dụng phụ thường gặp bao gồm:

Tác dụng phụ nghiêm trọng: Mặc dù ít gặp hơn, nhưng một số tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra, bao gồm hội chứng ác tính thần kinh, giảm bạch cầu, kéo dài khoảng QT, và suy gan. Cần theo dõi sát sao bệnh nhân để phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo.

Tương tác thuốc

Quetiapine có thể tương tác với nhiều loại thuốc khác, đặc biệt là các thuốc ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Việc sử dụng đồng thời Quetiapine với các thuốc gây buồn ngủ, thuốc ức chế enzyme CYP450 có thể làm tăng nồng độ Quetiapine trong máu, dẫn đến tăng nguy cơ tác dụng phụ. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng Quetiapine kết hợp với các thuốc khác.

Ví dụ về tương tác thuốc:

• Thuốc gây buồn ngủ: Tăng nguy cơ buồn ngủ quá mức.
• Thuốc ức chế enzyme CYP450: Có thể làm tăng nồng độ Quetiapine trong máu.
• Thuốc cảm ứng enzyme CYP450: Có thể làm giảm nồng độ Quetiapine trong máu.

Thận trọng khi sử dụng

Quetiapine cần được sử dụng thận trọng ở một số nhóm bệnh nhân, bao gồm:

• Bệnh nhân bị bệnh tim mạch: Do nguy cơ tăng huyết áp và nhịp tim nhanh.
• Bệnh nhân bị tiểu đường: Do nguy cơ tăng đường huyết.
• Bệnh nhân bị rối loạn chức năng gan hoặc thận: Cần điều chỉnh liều dùng cho phù hợp.
• Phụ nữ có thai hoặc cho con bú: Cân nhắc lợi ích và nguy cơ trước khi sử dụng.
• Người cao tuổi: Nhạy cảm hơn với tác dụng phụ của thuốc.

Kết luận: Quetiapine là một thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai hiệu quả trong điều trị nhiều rối loạn tâm thần. Tuy nhiên, thuốc này cũng có nhiều tác dụng phụ tiềm tàng. Việc sử dụng Quetiapine cần được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần, với sự theo dõi sát sao về các tác dụng phụ và sự tuân thủ đúng phác đồ điều trị.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất thông tin, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.