Gefitinib: Cơ chế tác dụng, chỉ định, tác dụng phụ và tương tác thuốc

Gefitinib là một thuốc ức chế tyrosine kinase được sử dụng trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) có đột biến EGFR. Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin về Gefitinib dựa trên Dược thư Việt Nam và các nguồn tài liệu y khoa đáng tin cậy khác, bao gồm cơ chế hoạt động, chỉ định, tác dụng phụ, tương tác thuốc và các lưu ý khi sử dụng.

Cơ chế tác dụng

Gefitinib là một chất ức chế cạnh tranh, khả nghịch của thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì (EGFR) tyrosine kinase. EGFR là một thụ thể tế bào bề mặt đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, phân chia và biệt hóa tế bào. Trong một số tế bào ung thư phổi, đặc biệt là những tế bào mang đột biến EGFR (như đột biến exon 19 xóa và đột biến L858R ở exon 21), EGFR trở nên hoạt động quá mức, thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển của khối u.

Bằng cách liên kết cạnh tranh với vị trí hoạt động của EGFR tyrosine kinase, Gefitinib ngăn chặn hoạt động của enzym này. Điều này dẫn đến việc ức chế các con đường tín hiệu tế bào xuống dòng, bao gồm các con đường MAPK và PI3K/Akt, làm giảm sự tăng sinh tế bào, thúc đẩy quá trình chết tế bào theo chương trình (apoptosis) và ức chế sự phát triển mạch máu nuôi khối u (angiogenesis). Do đó, Gefitinib giúp kiểm soát sự phát triển và lây lan của các tế bào ung thư phổi.

Chỉ định

Gefitinib được chỉ định trong điều trị bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) giai đoạn tiến triển, có đột biến EGFR, đặc biệt là những bệnh nhân đã được điều trị bằng liệu pháp hóa trị liệu trước đó. Việc xác định đột biến EGFR bằng xét nghiệm sinh học phân tử là cần thiết trước khi bắt đầu điều trị bằng Gefitinib.

Chỉ định cụ thể có thể bao gồm:

• Điều trị bệnh nhân NSCLC tiến triển có đột biến EGFR sau khi đã thất bại với liệu pháp hóa trị liệu tuyến đầu.
• Điều trị duy trì ở bệnh nhân NSCLC có đột biến EGFR sau khi đáp ứng với liệu pháp hóa trị liệu tuyến đầu.
• Điều trị tuyến đầu cho một số bệnh nhân NSCLC có đột biến EGFR (phụ thuộc vào hướng dẫn điều trị của các chuyên gia y tế).

Tác dụng phụ

Giống như hầu hết các thuốc điều trị ung thư, Gefitinib có thể gây ra một số tác dụng phụ. Mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ này có thể thay đổi tùy thuộc vào từng bệnh nhân và liều lượng thuốc.

Lưu ý: Đây không phải là danh sách đầy đủ tất cả các tác dụng phụ có thể xảy ra. Bệnh nhân nên báo cáo ngay cho bác sĩ hoặc dược sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, đặc biệt là những tác dụng phụ nghiêm trọng.

Tương tác thuốc

Gefitinib có thể tương tác với một số thuốc khác. Việc sử dụng đồng thời Gefitinib với các thuốc này có thể làm tăng hoặc giảm hiệu quả của Gefitinib, hoặc làm tăng nguy cơ xảy ra tác dụng phụ. Một số tương tác thuốc cần được lưu ý gồm:

• Thuốc ức chế CYP3A4: Các thuốc ức chế enzym CYP3A4 (ví dụ như ketoconazole, erythromycin) có thể làm tăng nồng độ Gefitinib trong máu, tăng nguy cơ tác dụng phụ.
• Thuốc cảm ứng CYP3A4: Các thuốc cảm ứng enzym CYP3A4 (ví dụ như rifampicin, St. John's wort) có thể làm giảm nồng độ Gefitinib trong máu, giảm hiệu quả điều trị.
• Thuốc gây độc cho gan: Sử dụng đồng thời Gefitinib với các thuốc gây độc cho gan có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan.

Quan trọng: Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng và thảo dược mà họ đang sử dụng trước khi bắt đầu điều trị bằng Gefitinib để tránh các tương tác thuốc nguy hiểm.

Lưu ý khi sử dụng

Trước khi bắt đầu điều trị bằng Gefitinib, bệnh nhân cần được đánh giá toàn diện về tình trạng sức khỏe, bao gồm chức năng gan và thận. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ về các tác dụng phụ và chức năng các cơ quan quan trọng. Việc tuân thủ đúng liều lượng và lịch trình dùng thuốc là rất quan trọng để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

Những lưu ý khác:

• Xét nghiệm sinh học phân tử: Xét nghiệm đột biến EGFR là cần thiết trước khi bắt đầu điều trị bằng Gefitinib.
• Theo dõi chặt chẽ: Cần theo dõi thường xuyên các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh, cũng như các tác dụng phụ của thuốc.
• Thông báo cho bác sĩ: Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào về sức khỏe hoặc các tác dụng phụ.
• Tư vấn y tế: Bệnh nhân cần được tư vấn đầy đủ về lợi ích và rủi ro của việc điều trị bằng Gefitinib.

Tóm lại, Gefitinib là một thuốc quan trọng trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ có đột biến EGFR. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị. Bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ và báo cáo ngay lập tức bất kỳ tác dụng phụ nào xảy ra.

Disclaimer: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế lời khuyên của bác sĩ. Bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị phù hợp.