Crizotinib: Cơ chế tác dụng, chỉ định, tác dụng phụ và tương tác thuốc

Crizotinib là một loại thuốc ức chế tyrosine kinase được sử dụng trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) có đột biến ALK dương tính hoặc ROS1 dương tính. Thuốc này hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của các enzyme ALK và ROS1, những enzyme đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về Crizotinib dựa trên thông tin từ Dược thư Việt Nam và các nguồn thông tin đáng tin cậy khác, bao gồm cơ chế tác dụng, chỉ định, liều dùng, tác dụng phụ, tương tác thuốc và những lưu ý quan trọng khi sử dụng.

Cơ chế tác dụng

Crizotinib là một chất ức chế mạnh mẽ và có chọn lọc của các enzyme tyrosine kinase ALK và ROS1. Các enzyme này tham gia vào các con đường tín hiệu tế bào quan trọng điều chỉnh sự tăng trưởng, phân chia và tồn tại của tế bào. Trong ung thư phổi không tế bào nhỏ, đột biến trong gen ALK hoặc ROS1 dẫn đến hoạt hóa cấu thành của các enzyme này, thúc đẩy sự phát triển không kiểm soát của tế bào ung thư. Crizotinib hoạt động bằng cách liên kết cạnh tranh với ATP tại vị trí hoạt động của các enzyme ALK và ROS1, ức chế khả năng phosphoryl hóa của chúng và do đó làm gián đoạn các con đường tín hiệu tế bào quan trọng đối với sự sinh trưởng của khối u.

Cụ thể hơn, Crizotinib ức chế sự hoạt hóa của các protein hạ nguồn như STAT3, ERK và AKT, những protein đóng vai trò quan trọng trong sự tăng sinh, di căn và sự sống sót của tế bào ung thư. Bằng cách chặn các con đường tín hiệu này, Crizotinib làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư.

Chỉ định

Crizotinib được chỉ định cho các trường hợp ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) ở người lớn:

• Đột biến ALK dương tính: Được sử dụng như liệu pháp điều trị đầu tay cho bệnh nhân NSCLC giai đoạn tiến triển có đột biến gen ALK dương tính được xác định bằng phương pháp xét nghiệm phù hợp.
• Đột biến ROS1 dương tính: Được sử dụng như liệu pháp điều trị đầu tay cho bệnh nhân NSCLC giai đoạn tiến triển có đột biến gen ROS1 dương tính được xác định bằng phương pháp xét nghiệm phù hợp.
• Bệnh nhân đã được điều trị trước: Có thể được sử dụng cho bệnh nhân NSCLC đã tiến triển sau khi điều trị bằng hóa trị liệu.

Việc sử dụng Crizotinib cần được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa ung thư dựa trên kết quả xét nghiệm di truyền và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Liều dùng và cách dùng

Liều dùng và cách dùng Crizotinib cần được bác sĩ chỉ định cụ thể cho từng trường hợp. Tuy nhiên, thông thường, liều dùng khuyến cáo là 250mg uống hai lần mỗi ngày.

Thuốc nên được uống với thức ăn để tối đa hóa sự hấp thu và giảm thiểu tác dụng phụ về tiêu hóa.

Tác dụng phụ

Crizotinib, giống như các thuốc ức chế tyrosine kinase khác, có thể gây ra một số tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ thường gặp bao gồm:

Tác dụng phụ nghiêm trọng, mặc dù ít gặp hơn, có thể bao gồm: viêm phổi, bệnh gan, loạn nhịp tim, và các vấn đề về mắt. Bệnh nhân cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, đặc biệt là các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Tương tác thuốc

Crizotinib có thể tương tác với một số thuốc khác. Vì vậy, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng và các chất khác mà họ đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và các loại thảo dược.

Một số tương tác thuốc quan trọng cần lưu ý:

• Thuốc ức chế CYP3A4: Có thể làm tăng nồng độ Crizotinib trong máu, tăng nguy cơ tác dụng phụ.
• Thuốc cảm ứng CYP3A4: Có thể làm giảm nồng độ Crizotinib trong máu, giảm hiệu quả điều trị.

Bác sĩ sẽ đánh giá và điều chỉnh liều dùng Crizotinib nếu cần thiết dựa trên các tương tác thuốc tiềm năng.

Lưu ý khi sử dụng

Trước khi bắt đầu điều trị bằng Crizotinib, bệnh nhân cần được đánh giá kỹ lưỡng về tình trạng sức khỏe tổng thể, bao gồm chức năng gan và thận. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần được theo dõi thường xuyên để phát hiện và quản lý các tác dụng phụ.

Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú không nên sử dụng Crizotinib trừ khi có sự chỉ định của bác sĩ. Khả năng lái xe và vận hành máy móc có thể bị ảnh hưởng do tác dụng phụ của thuốc, vì vậy bệnh nhân cần thận trọng.

Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế lời khuyên của bác sĩ. Bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa ung thư để được tư vấn về việc sử dụng Crizotinib phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.

Luôn tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ về liều dùng, cách dùng và thời gian điều trị. Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngưng thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.

Thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, đặc biệt là các tác dụng phụ nghiêm trọng.