Ethambutol: Cơ chế tác dụng, chỉ định, chống chỉ định và tác dụng phụ

Ethambutol là một loại thuốc kháng sinh thuộc nhóm thuốc chống lao, được sử dụng trong điều trị lao phổi và các dạng lao ngoài phổi khác. Thuốc có tác dụng kìm khuẩn, ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis, tác nhân gây bệnh lao. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về Ethambutol dựa trên Dược thư Việt Nam và các nguồn thông tin đáng tin cậy khác, bao gồm cơ chế tác dụng, chỉ định, chống chỉ định, tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Cơ chế tác dụng

Ethambutol tác động lên vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis bằng cách ức chế tổng hợp arabinogalactan, một thành phần cấu trúc quan trọng của thành tế bào vi khuẩn. Cụ thể, nó ức chế hoạt động của enzyme arabinosyltransferase, dẫn đến sự gián đoạn trong quá trình sinh tổng hợp arabinogalactan và làm suy yếu cấu trúc thành tế bào vi khuẩn. Điều này gây ra sự ức chế sự phát triển và sinh sản của vi khuẩn lao, góp phần làm giảm tải lượng vi khuẩn trong cơ thể.

Khác với nhiều thuốc kháng lao khác, Ethambutol chủ yếu có tác dụng kìm khuẩn, nghĩa là nó làm chậm tốc độ sinh sản của vi khuẩn lao chứ không tiêu diệt hoàn toàn chúng. Do đó, Ethambutol thường được sử dụng kết hợp với các thuốc kháng lao khác có tác dụng diệt khuẩn như Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide để đạt hiệu quả điều trị tối ưu và giảm nguy cơ kháng thuốc.

Chỉ định

Ethambutol được chỉ định trong điều trị lao phổi và các dạng lao ngoài phổi khác, thường được sử dụng kết hợp với các thuốc kháng lao khác trong các phác đồ điều trị đa thuốc. Chỉ định cụ thể sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh, độ nhạy cảm của vi khuẩn lao với thuốc và hướng dẫn của chuyên gia y tế.

• Lao phổi
• Lao ngoài phổi (lao màng phổi, lao hạch, lao xương khớp,...)

Lưu ý: Ethambutol không được sử dụng như thuốc điều trị đơn độc mà luôn được kết hợp với các thuốc kháng lao khác theo phác đồ điều trị đã được chuẩn hoá.

Chống chỉ định

Ethambutol không được sử dụng trong một số trường hợp sau:

• Quá mẫn cảm với Ethambutol hoặc bất kỳ thành phần nào khác của thuốc.
• Suy gan nặng: Gan đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa thuốc. Suy gan nặng có thể làm tăng nguy cơ tích tụ thuốc trong cơ thể, dẫn đến tăng độc tính.
• Bệnh lý thần kinh thị giác: Ethambutol có thể gây tổn thương thần kinh thị giác, do đó chống chỉ định ở những bệnh nhân có tiền sử bệnh lý này.
• Trẻ em dưới 13 tuổi: Do khả năng theo dõi tác dụng phụ trên mắt khó khăn hơn ở trẻ em.

Tác dụng phụ

Ethambutol nói chung được dung nạp tốt, nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ, thường nhẹ và thoáng qua. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra, đòi hỏi phải ngừng thuốc và điều trị thích hợp.

Tác dụng phụ trên mắt: Đây là tác dụng phụ nghiêm trọng nhất của Ethambutol. Bệnh nhân cần được theo dõi sát sao về thị lực trong quá trình điều trị. Các triệu chứng như mờ mắt, giảm thị lực, nhìn đôi cần được báo cáo ngay cho bác sĩ.

Tương tác thuốc

Ethambutol có thể tương tác với một số thuốc khác, làm thay đổi tác dụng hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ. Cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, vitamin và các sản phẩm thảo dược, trước khi bắt đầu điều trị bằng Ethambutol.

Ví dụ: Tương tác có thể xảy ra với thuốc gây tổn thương thận hoặc gan, làm tăng nguy cơ độc tính của Ethambutol.

Liều lượng và cách dùng

Liều lượng và cách dùng Ethambutol sẽ được bác sĩ chỉ định tùy thuộc vào tình trạng bệnh, độ tuổi, chức năng gan và thận của bệnh nhân. Không tự ý sử dụng thuốc hoặc thay đổi liều lượng mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Thông thường, liều dùng hàng ngày cho người lớn là 15mg/kg cân nặng, chia làm một hoặc hai lần uống. Liều dùng cần được điều chỉnh đối với bệnh nhân suy gan hoặc suy thận.

Theo dõi trong quá trình điều trị

Trong suốt quá trình điều trị bằng Ethambutol, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao về các tác dụng phụ, đặc biệt là tác dụng phụ trên mắt. Bệnh nhân cần được kiểm tra thị lực định kỳ, thường là hàng tháng hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Kết luận: Ethambutol là một thuốc kháng lao quan trọng, nhưng chỉ nên được sử dụng theo chỉ định và giám sát chặt chẽ của bác sĩ. Việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị, theo dõi sát sao các tác dụng phụ và báo cáo ngay cho bác sĩ khi có bất kỳ triệu chứng bất thường nào là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế lời khuyên của chuyên gia y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.