Dactinomycin - Thông tin về Dactinomycin
Dacilon 0.5Mg
Thông tin chi mô tả tiết về Dactinomycin
Dactinomycin: Cấu trúc, Cơ chế tác dụng, Chỉ định, Tác dụng phụ và Thận trọng
Dactinomycin, còn được biết đến với tên thương hiệu Cosmegen, là một loại thuốc kháng ung thư thuộc nhóm anthracycline. Nó được sử dụng trong điều trị một số loại ung thư nhất định, đặc biệt là ở trẻ em. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan chi tiết về Dactinomycin, dựa trên các nguồn thông tin y tế đáng tin cậy, bao gồm cả Dược thư Việt Nam và các tài liệu tham khảo khác.
Cấu trúc hóa học và đặc tính
Dactinomycin là một chất kháng sinh có nguồn gốc từ Streptomyces parvullus. Cấu trúc hóa học của nó bao gồm hai phần: một phần peptide vòng và một phần chromophore. Phần chromophore là một hệ thống vòng phẳng, chứa các nhóm chức năng như carbonyl và hydroxyl, đóng vai trò quan trọng trong cơ chế tác dụng của thuốc. Phần peptide vòng tạo nên sự đặc hiệu liên kết của thuốc với DNA.
Dactinomycin là một chất bột màu vàng cam, không tan trong nước nhưng tan trong dung dịch methanol, ethanol, dimethyl sulfoxide (DMSO) và một số dung môi hữu cơ khác. Thuốc thường được bào chế dưới dạng dung dịch tiêm tĩnh mạch.
Cơ chế tác dụng
Dactinomycin ức chế sự tổng hợp protein bằng cách liên kết đặc hiệu với DNA. Cụ thể, thuốc gắn vào rãnh nhỏ của DNA ở vùng CpG, một đoạn giàu Cytosin và Guanin. Sự liên kết này ngăn cản sự hoạt động của enzyme RNA polymerase, enzyme chịu trách nhiệm phiên mã DNA thành RNA thông tin (mRNA). Việc ức chế quá trình phiên mã dẫn đến sự giảm tổng hợp protein, làm cản trở sự tăng trưởng và phân chia tế bào ung thư.
Sự liên kết của Dactinomycin với DNA là không thuận nghịch, do đó, tác dụng của thuốc là mạnh mẽ và kéo dài. Tuy nhiên, chính sự liên kết mạnh này cũng dẫn đến độc tính của thuốc đối với các tế bào bình thường.
Chỉ định
Dactinomycin được sử dụng trong điều trị một số loại ung thư, chủ yếu ở trẻ em. Các chỉ định chính bao gồm:
- Ung thư Wilms (nephroblastoma): Đây là một loại ung thư thận thường gặp ở trẻ em. Dactinomycin thường được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật và xạ trị.
- Sarcoma mô mềm Ewing: Đây là một loại ung thư xương và mô mềm hiếm gặp, chủ yếu ở trẻ em và thanh thiếu niên. Dactinomycin được sử dụng kết hợp với hóa trị liệu khác.
- Ung thư buồng trứng: Trong một số trường hợp ung thư buồng trứng ở người lớn, Dactinomycin có thể được sử dụng kết hợp với các thuốc khác.
- Rhabdomyosarcoma: Một loại ung thư hiếm gặp bắt nguồn từ các tế bào cơ vân.
Việc sử dụng Dactinomycin thường được quyết định dựa trên giai đoạn bệnh, loại ung thư, tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và các yếu tố khác. Bác sĩ sẽ đánh giá kỹ lưỡng và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.
Tác dụng phụ
Dactinomycin có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, cả cấp tính và mãn tính. Mức độ nghiêm trọng của tác dụng phụ có thể khác nhau tùy thuộc vào liều lượng, thời gian điều trị và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
Hệ thống cơ quan | Tác dụng phụ |
---|---|
Máu | Giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu, thiếu máu |
Tiêu hóa | Buồn nôn, nôn, tiêu chảy, viêm miệng, loét miệng |
Da | Phát ban, ban đỏ, tăng sắc tố da |
Gan | Tăng men gan |
Thận | Suy thận |
Tim mạch | Rối loạn nhịp tim (ít gặp) |
Khác | Mệt mỏi, suy nhược, rụng tóc, nhiễm trùng cơ hội, tổn thương thận, tổn thương tim. |
Tác dụng phụ cấp tính thường xuất hiện trong quá trình điều trị và thường cải thiện sau khi điều trị kết thúc. Tác dụng phụ mãn tính có thể xuất hiện sau khi điều trị và có thể kéo dài trong thời gian dài.
Thận trọng
Trước khi sử dụng Dactinomycin, cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, vitamin và thảo dược. Đặc biệt cần lưu ý các thuốc có thể tương tác với Dactinomycin, làm tăng nguy cơ tác dụng phụ hoặc giảm hiệu quả điều trị.
Phụ nữ có thai hoặc cho con bú không nên sử dụng Dactinomycin vì thuốc có thể gây hại cho thai nhi hoặc trẻ sơ sinh. Cần có biện pháp tránh thai hiệu quả trong quá trình điều trị và trong một thời gian sau khi điều trị kết thúc.
Chức năng thận và gan cần được đánh giá trước khi bắt đầu điều trị và định kỳ trong quá trình điều trị để theo dõi tác dụng phụ. Việc theo dõi huyết học cũng rất quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu của giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu và thiếu máu.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế lời khuyên của bác sĩ. Bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là thuốc kháng ung thư như Dactinomycin.
Tài liệu tham khảo: (Cần thêm thông tin tham khảo từ Dược thư Việt Nam và các nguồn tin cậy khác tại đây)