Nikethamide: Một cái nhìn tổng quan

Nikethamide, còn được biết đến với tên gọi Coramine, là một loại thuốc kích thích hô hấp trung ương. Thuộc nhóm thuốc kích thích hô hấp không thuộc dẫn xuất của xantan, Nikethamide đã từng được sử dụng rộng rãi trong điều trị suy hô hấp cấp tính, đặc biệt trong trường hợp ngộ độc thuốc gây trầm cảm hệ thần kinh trung ương. Tuy nhiên, do sự ra đời của các phương pháp điều trị hiện đại hơn và an toàn hơn, việc sử dụng Nikethamide hiện nay đã giảm đáng kể và chỉ được sử dụng hạn chế trong một số trường hợp đặc biệt.

Cơ chế tác dụng

Cơ chế tác dụng chính xác của Nikethamide vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Tuy nhiên, người ta tin rằng thuốc tác động trực tiếp lên trung tâm hô hấp ở hành não, gây tăng cường hoạt động hô hấp. Nikethamide được cho là làm tăng sự kích thích của các thụ thể nicotinic ở hành não, dẫn đến gia tăng nhịp thở và độ sâu thở. Ngoài ra, Nikethamide cũng có thể tác động đến các trung tâm vận mạch, gây tăng huyết áp và tăng cường lưu lượng tuần hoàn máu.

Khác với các thuốc kích thích hô hấp khác, Nikethamide không tác động trực tiếp lên các thụ thể opioid hay GABA. Điều này có thể giải thích tại sao Nikethamide có hiệu quả hạn chế trong việc điều trị suy hô hấp do ngộ độc opioid, và cũng là một trong những lý do khiến việc sử dụng nó ngày càng ít đi.

Chỉ định và chống chỉ định

Chỉ định:

Theo Dược thư Việt Nam và các tài liệu tham khảo khác, Nikethamide trước đây được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Suy hô hấp cấp tính do ngộ độc thuốc gây trầm cảm hệ thần kinh trung ương (nhưng không phải ngộ độc opioid).
• Trạng thái hôn mê (nhưng chỉ như một biện pháp hỗ trợ, không phải là phương pháp điều trị chính).
• Sốc phản vệ (như một biện pháp hỗ trợ tạm thời).

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng Nikethamide trong các chỉ định trên hiện nay rất hạn chế do sự xuất hiện của các thuốc thay thế an toàn và hiệu quả hơn.

Chống chỉ định:

Nikethamide chống chỉ định trong các trường hợp sau:

• Người bệnh có tiền sử quá mẫn với Nikethamide hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Người bệnh bị tăng huyết áp nặng.
• Người bệnh bị động kinh.
• Phụ nữ có thai và cho con bú (do chưa có đủ dữ liệu về tính an toàn).
• Người bệnh bị suy tim nặng.
• Người bệnh bị xuất huyết não.

Tác dụng phụ

Nikethamide có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm:

• Tăng huyết áp.
• Tăng nhịp tim.
• Buồn nôn và nôn.
• Đau đầu.
• Mệt mỏi.
• Kích thích thần kinh trung ương (trong một số trường hợp).
• Co giật (ở liều cao).

Tần suất và mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ này có thể thay đổi tùy thuộc vào liều lượng, đường dùng và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Vì vậy, việc sử dụng Nikethamide cần được cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của nhân viên y tế.

Tương tác thuốc

Nikethamide có thể tương tác với một số thuốc khác, làm tăng hoặc giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng và thảo dược mà bạn đang sử dụng trước khi dùng Nikethamide.

Liều lượng và cách dùng

Liều lượng và cách dùng Nikethamide sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh, độ tuổi và cân nặng của người bệnh. Việc sử dụng Nikethamide chỉ nên được thực hiện bởi các nhân viên y tế có kinh nghiệm. Thông thường, Nikethamide được dùng tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.

So sánh với các thuốc kích thích hô hấp khác

Nikethamide, mặc dù từng được sử dụng rộng rãi, hiện nay đã bị thay thế bởi các thuốc kích thích hô hấp hiện đại hơn và an toàn hơn như naloxone (trong trường hợp ngộ độc opioid), flumazenil (trong trường hợp ngộ độc benzodiazepine), và các biện pháp hỗ trợ hô hấp cơ học. Các thuốc này có hiệu quả tốt hơn, tác dụng phụ ít hơn và cơ chế tác dụng rõ ràng hơn so với Nikethamide.

Kết luận

Nikethamide là một thuốc kích thích hô hấp trung ương đã từng được sử dụng rộng rãi nhưng hiện nay chỉ được sử dụng rất hạn chế do hiệu quả điều trị thấp hơn, nguy cơ tác dụng phụ cao hơn, và sự xuất hiện của các thuốc kích thích hô hấp hiện đại hơn. Việc sử dụng Nikethamide cần được cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ nên được thực hiện bởi các chuyên gia y tế có kinh nghiệm trong các trường hợp đặc biệt, tuân thủ chặt chẽ chỉ định và hướng dẫn sử dụng.

Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của chuyên gia y tế. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc lo lắng nào về sức khỏe, vui lòng liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn.