Lactulose: Cơ Chế Tác Dụng, Chỉ Định, Tác Dụng Phụ Và Thận Trọng

Lactulose là một loại thuốc nhuận tràng được sử dụng rộng rãi để điều trị táo bón và giảm lượng ammoniac trong máu ở bệnh nhân bị suy gan. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về Lactulose dựa trên Dược thư Việt Nam và các nguồn thông tin y tế đáng tin cậy khác, bao gồm cơ chế tác dụng, chỉ định, liều lượng, tác dụng phụ, chống chỉ định và các lưu ý khi sử dụng.

Cơ Chế Tác Dụng

Lactulose là một disaccharid tổng hợp, không được hấp thu ở ruột non. Khi đến đại tràng, Lactulose được vi khuẩn đường ruột lên men thành các acid hữu cơ, chủ yếu là acid lactic và acid axetic. Quá trình này:

• Tăng áp suất thẩm thấu: Sự tích tụ của các acid hữu cơ này làm tăng áp suất thẩm thấu trong lòng ruột, kéo nước vào lòng ruột, làm mềm phân và tăng nhu động ruột, giúp dễ dàng đi ngoài.
• Làm thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột: Môi trường acid được tạo ra do sự lên men của Lactulose ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt là vi khuẩn sản sinh ammoniac, và ủng hộ sự phát triển của các vi khuẩn có lợi.
• Giảm nồng độ ammoniac trong máu: Ở bệnh nhân suy gan, gan không thể chuyển hóa ammoniac thành urê hiệu quả, dẫn đến tăng nồng độ ammoniac trong máu (hyperammonemia). Lactulose làm giảm nồng độ ammoniac bằng cách:
• Làm giảm sự hấp thu ammoniac từ ruột.
• Tăng bài tiết ammoniac qua phân.
• Chuyển đổi ammoniac thành amoni (NH4+), một dạng ít độc hại hơn, được bài tiết qua nước tiểu.

Chỉ Định

Lactulose được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Táo bón mãn tính: Là chỉ định chính của Lactulose, đặc biệt hiệu quả trong việc làm mềm phân và điều trị táo bón lâu ngày.
• Suy gan: Giảm nồng độ ammoniac trong máu ở bệnh nhân bị suy gan, giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh gan như lú lẫn, hôn mê gan.
• Bệnh não do gan (hepatic encephalopathy): Lactulose là thuốc điều trị hàng đầu cho bệnh não do gan, giúp cải thiện tình trạng thần kinh và nhận thức của bệnh nhân.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa khác: Một số trường hợp, Lactulose có thể được sử dụng để hỗ trợ điều trị một số bệnh lý đường tiêu hóa khác, nhưng cần có sự chỉ định của bác sĩ.

Liều Lượng Và Cách Dùng

Liều lượng Lactulose cần được bác sĩ chỉ định tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, tình trạng bệnh và đáp ứng của bệnh nhân. Tuy nhiên, thông thường:

Đối với táo bón: Liều khởi đầu thường là 15-30ml/ngày, có thể tăng dần cho đến khi đạt được hiệu quả điều trị. Nên chia nhỏ liều dùng trong ngày.

Đối với suy gan và bệnh não do gan: Liều lượng thường cao hơn và cần được điều chỉnh theo sát theo chỉ dẫn của bác sĩ, dựa trên nồng độ ammoniac trong máu và tình trạng lâm sàng của bệnh nhân. Có thể dùng liều ban đầu từ 30-45ml/ngày, sau đó tăng dần cho đến khi đạt được phân mềm, từ 2-3 lần/ngày.

Tác Dụng Phụ

Lactulose nói chung là thuốc an toàn khi sử dụng đúng liều lượng và chỉ định. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể xảy ra, bao gồm:

Nếu gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc kéo dài, cần ngừng sử dụng thuốc và liên hệ ngay với bác sĩ.

Chống Chỉ Định

Lactulose chống chỉ định trong các trường hợp:

• Mẫn cảm với Lactulose hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Bệnh nhân bị tắc ruột.
• Bệnh nhân bị galactosemia.

Thận Trọng

Cần thận trọng khi sử dụng Lactulose cho các đối tượng sau:

• Bệnh nhân tiểu đường: Lactulose có thể làm tăng lượng đường trong máu.
• Phụ nữ có thai và cho con bú: Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Bệnh nhân đang sử dụng các thuốc khác: Lactulose có thể tương tác với một số thuốc khác, cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các thuốc đang sử dụng.
• Bệnh nhân bị rối loạn chuyển hóa galactose: Cần thận trọng vì Lactulose chứa galactose.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả Lactulose, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và điều trị phù hợp.