Streptococcus faecalis (nay là Enterococcus faecalis): Khía cạnh vi sinh vật học, lâm sàng và điều trị

Streptococcus faecalis, hiện được phân loại lại chính thức là Enterococcus faecalis, là một vi khuẩn Gram dương, không tạo bào tử, thuộc nhóm vi khuẩn Enterococcus. Đây là một loại vi khuẩn thường trú trong đường ruột của người và động vật, nhưng cũng có thể gây ra các nhiễm trùng nghiêm trọng ở người, đặc biệt là trong bối cảnh chăm sóc sức khỏe.

Đặc điểm vi sinh vật học của Enterococcus faecalis

Enterococcus faecalis có hình cầu, thường xuất hiện thành từng cặp (diplococci) hoặc chuỗi ngắn. Khác với các Streptococcus khác, nó có khả năng chịu được nồng độ muối cao và nhiệt độ tương đối cao, điều này góp phần vào khả năng sống sót và gây bệnh của nó trong các môi trường khác nhau. Một trong những đặc điểm quan trọng của E. faecalis là khả năng kháng nhiều loại kháng sinh, làm cho việc điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn này trở nên khó khăn hơn.

Về mặt sinh hóa, E. faecalis lên men đường glucose tạo acid lactic, không tạo ra enzyme catalase (tức là catalase âm tính), và thường thể hiện hoạt tính β-galactosidase dương tính. Những đặc điểm này giúp phân biệt nó với các vi khuẩn khác trong quá trình xác định vi sinh vật học.

Khả năng tạo biofilm của E. faecalis đóng một vai trò quan trọng trong khả năng gây bệnh của nó. Biofilm là một lớp màng sinh học bao phủ các tế bào vi khuẩn, bảo vệ chúng khỏi hệ thống miễn dịch của vật chủ và các tác nhân kháng khuẩn. Điều này làm cho việc tiêu diệt vi khuẩn trở nên khó khăn hơn nhiều.

Vai trò bệnh nguyên của Enterococcus faecalis

Enterococcus faecalis là một tác nhân gây bệnh cơ hội, có nghĩa là nó thường gây bệnh ở những người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc khi vi khuẩn xâm nhập vào các vị trí vô trùng trong cơ thể. Các nhiễm trùng do E. faecalis gây ra có thể bao gồm:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Đây là một trong những nhiễm trùng phổ biến nhất do E. faecalis gây ra.
• Nhiễm trùng huyết: Là một tình trạng nhiễm trùng toàn thân rất nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong.
• Viêm nội tâm mạc: Nhiễm trùng của màng trong của tim, thường gặp ở người có van tim nhân tạo hoặc bệnh tim bẩm sinh.
• Nhiễm trùng vết mổ: Nhiễm trùng xảy ra sau khi phẫu thuật.
• Nhiễm trùng ổ bụng: Nhiễm trùng ở vùng bụng, thường do rò rỉ hoặc thủng ruột.
• Nhiễm trùng ở phụ nữ sau sinh: Có thể gây viêm nhiễm tử cung, buồng trứng, vòi trứng.

Do khả năng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng, các nhiễm trùng do E. faecalis gây ra thường khó điều trị và có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Kháng kháng sinh và điều trị

Sự gia tăng kháng kháng sinh ở Enterococcus faecalis là một vấn đề đáng lo ngại trên toàn cầu. Vi khuẩn này có thể kháng nhiều loại kháng sinh, bao gồm penicillin, aminoglycoside và tetracycline. Việc lựa chọn thuốc điều trị cần dựa trên kết quả kháng sinh đồ, xác định độ nhạy cảm của vi khuẩn với các kháng sinh khác nhau.

Các lựa chọn điều trị có thể bao gồm:

• Ampicillin kết hợp với aminoglycoside (ví dụ: gentamicin hoặc amikacin): Đây là phương pháp điều trị truyền thống cho nhiễm trùng do E. faecalis nhạy cảm với ampicillin.
• Vancomycin: Được sử dụng khi vi khuẩn kháng ampicillin.
• Linezolid: Một loại kháng sinh oxazolidinone, được sử dụng cho nhiễm trùng nặng do E. faecalis kháng nhiều loại kháng sinh khác.
• Daptomycin: Một loại lipopeptide, hiệu quả đối với nhiều chủng E. faecalis kháng nhiều loại kháng sinh.
• Tigecycline: Thuộc nhóm tetracycline tổng hợp, được sử dụng trong các trường hợp nhiễm trùng nghiêm trọng do E. faecalis đa kháng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng kháng sinh cần được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa. Việc tự ý sử dụng kháng sinh có thể làm tăng nguy cơ kháng thuốc và gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Phòng ngừa nhiễm trùng

Việc phòng ngừa nhiễm trùng do Enterococcus faecalis rất quan trọng, đặc biệt là trong môi trường bệnh viện. Một số biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Vệ sinh tay tốt: Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn tay.
• Vệ sinh và khử trùng dụng cụ y tế: Đảm bảo khử trùng đúng cách các dụng cụ y tế để tránh lây nhiễm chéo.
• Kiểm soát nhiễm trùng trong bệnh viện: Thực hiện các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng nghiêm ngặt trong các cơ sở y tế.
• Sử dụng kháng sinh đúng cách: Tránh sử dụng kháng sinh không cần thiết để giảm nguy cơ kháng thuốc.

Enterococcus faecalis là một vi khuẩn gây bệnh có khả năng kháng thuốc ngày càng tăng. Việc hiểu biết về đặc điểm vi sinh vật học, khả năng gây bệnh và chiến lược điều trị là rất quan trọng để giảm thiểu sự lây lan và hậu quả của các nhiễm trùng do vi khuẩn này gây ra. Sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, bác sĩ và các chuyên gia y tế khác là cần thiết để phát triển các phương pháp điều trị mới và hiệu quả hơn.