Spectinomycin: Khái quát về một kháng sinh aminoglycoside

Spectinomycin là một kháng sinh thuộc nhóm aminoglycoside, tuy nhiên, nó khác biệt đáng kể so với các aminoglycoside khác về cấu trúc hóa học và cơ chế tác dụng. Dược thư Việt Nam và các tài liệu y khoa quốc tế ghi nhận Spectinomycin có hoạt tính chủ yếu đối với vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae, đặc biệt hữu ích trong điều trị các trường hợp nhiễm khuẩn lậu cầu kháng penicillin.

Cơ chế tác dụng

Khác với các aminoglycoside khác ức chế tổng hợp protein bằng cách liên kết với tiểu đơn vị 30S của ribosome, Spectinomycin ức chế tổng hợp protein bằng cách liên kết với tiểu đơn vị 30S của ribosome, nhưng ở vị trí khác. Cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu hoàn toàn, nhưng người ta tin rằng nó can thiệp vào quá trình khởi đầu và kéo dài chuỗi polypeptide, dẫn đến ức chế tổng hợp protein của vi khuẩn và gây chết tế bào.

Sự khác biệt này về cơ chế tác dụng giải thích tại sao Spectinomycin có phổ kháng khuẩn hẹp hơn so với các aminoglycoside khác và ít gây độc tính thận và tai hơn. Tuy nhiên, vẫn cần thận trọng khi sử dụng, đặc biệt là ở những bệnh nhân có tiền sử bệnh thận.

Phổ kháng khuẩn

Spectinomycin có phổ kháng khuẩn hẹp, chủ yếu hoạt động trên:

• Neisseria gonorrhoeae (lậu cầu): Đây là chỉ định chính của Spectinomycin.
• Một số chủng Neisseria meningitidis (não mô cầu): Tuy nhiên, do sự xuất hiện của các chủng kháng thuốc, việc sử dụng Spectinomycin cho chỉ định này ngày càng hạn chế.

Spectinomycin không có tác dụng trên các vi khuẩn Gram dương, vi khuẩn kỵ khí, và hầu hết các vi khuẩn Gram âm khác.

Dược động học

Spectinomycin được tiêm bắp, hấp thu chậm và đạt nồng độ đỉnh trong huyết tương sau khoảng 1-2 giờ. Thời gian bán thải của thuốc khá dài, khoảng 48-72 giờ. Thuốc phân bố rộng rãi trong các mô và dịch cơ thể, bao gồm cả mô tiền liệt tuyến và dịch tiết niệu sinh dục, điều này giúp thuốc có hiệu quả trong điều trị nhiễm khuẩn lậu cầu.

Spectinomycin chủ yếu được bài tiết qua thận dưới dạng không đổi. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng ở bệnh nhân suy thận, cần điều chỉnh liều dùng để tránh tích lũy thuốc gây độc tính.

Chỉ định và chống chỉ định

Chỉ định:

• Nhiễm khuẩn lậu cầu không biến chứng ở người lớn, đặc biệt trong các trường hợp vi khuẩn kháng penicillin.

Chống chỉ định:

• Quá mẫn với Spectinomycin hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Suy thận nặng (cần thận trọng ở bệnh nhân suy thận nhẹ đến trung bình).
• Bệnh nhân có tiền sử phản ứng dị ứng với các aminoglycoside khác (mặc dù phản ứng chéo ít gặp hơn so với các aminoglycoside khác).

Tác dụng phụ

Spectinomycin nhìn chung dung nạp tốt, nhưng một số tác dụng phụ có thể xảy ra, bao gồm:

• Thường gặp: Đau tại chỗ tiêm, viêm tại chỗ tiêm.
• Ít gặp: Buồn nôn, nôn, chóng mặt, sốt, phản ứng dị ứng (phát ban, ngứa, phù mạch).
• Hiếm gặp: Suy thận (thường gặp ở bệnh nhân suy thận sẵn có hoặc sử dụng liều cao), rối loạn thính giác (hiếm gặp nhưng có thể nghiêm trọng).

Tương tác thuốc

Chưa có nhiều báo cáo về tương tác thuốc đáng kể của Spectinomycin. Tuy nhiên, cần thận trọng khi sử dụng đồng thời với các thuốc khác, đặc biệt là các thuốc có tác dụng trên thận.

Liều dùng và cách dùng

Spectinomycin được tiêm bắp sâu. Liều dùng thông thường cho người lớn điều trị nhiễm khuẩn lậu cầu không biến chứng là 2g, tiêm một liều duy nhất. Liều dùng cần được điều chỉnh ở bệnh nhân suy thận.

Lưu ý

Quan trọng: Spectinomycin chỉ điều trị nhiễm khuẩn lậu cầu không biến chứng. Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn lậu cầu biến chứng hoặc nhiễm khuẩn khác, cần sử dụng các loại kháng sinh thích hợp khác. Việc chẩn đoán và điều trị nhiễm khuẩn lậu cầu cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.

Trước khi sử dụng Spectinomycin, bệnh nhân cần được thăm khám kỹ lưỡng và loại trừ các chống chỉ định. Bệnh nhân cần được theo dõi sát sao về các tác dụng phụ trong quá trình điều trị. Không tự ý sử dụng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ.

Kết luận

Spectinomycin là một kháng sinh aminoglycoside có phổ kháng khuẩn hẹp, được sử dụng chủ yếu trong điều trị nhiễm khuẩn lậu cầu không biến chứng, đặc biệt trong trường hợp vi khuẩn kháng penicillin. Tuy nhiên, do sự xuất hiện ngày càng nhiều của các chủng vi khuẩn kháng thuốc và sự ra đời của các thuốc điều trị lậu cầu hiệu quả hơn, việc sử dụng Spectinomycin đang ngày càng hạn chế. Việc sử dụng thuốc cần được cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế lời khuyên của chuyên gia y tế. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.