Dextromethorphan: Cơ Chế Tác Dụng, Công Dụng, Tác Dụng Phụ Và Tương Tác Thuốc

Dextromethorphan (DXM) là một loại thuốc chống ho không gây nghiện, được sử dụng rộng rãi để điều trị ho không sản xuất đờm (ho khan). Tuy nhiên, ngoài công dụng chính này, DXM còn có một số tác dụng khác và tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu sử dụng không đúng cách. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về Dextromethorphan dựa trên các nguồn thông tin y tế đáng tin cậy, bao gồm cả Dược Thư Việt Nam.

Cơ Chế Tác Dụng

Dextromethorphan là một chất đối kháng thụ thể NMDA (N-methyl-D-aspartate) không cạnh tranh. Cơ chế chính của nó trong việc ức chế ho nằm ở việc ức chế phản xạ ho ở trung khu ho trong thân não. Cụ thể, DXM tác động lên các thụ thể opioid ở trung khu ho, làm giảm cảm giác cần ho. Khác với codein, DXM không có tác dụng gây nghiện đáng kể ở liều điều trị thông thường. Tuy nhiên, ở liều cao, DXM có thể gây ra các tác dụng phụ đáng kể, thậm chí là nguy hiểm.

Công Dụng

Công dụng chính của Dextromethorphan là điều trị triệu chứng ho khan, không có đờm. Thuốc thường được sử dụng trong các trường hợp ho do cảm lạnh, cúm hoặc các bệnh đường hô hấp trên khác. Tác dụng của thuốc bắt đầu từ 15-30 phút sau khi uống và kéo dài trong khoảng 3-6 giờ.

Lưu ý quan trọng: Dextromethorphan chỉ điều trị triệu chứng ho, không điều trị nguyên nhân gây ho. Nếu ho kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng khác như sốt cao, khó thở, đau ngực, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Tác Dụng Phụ

Nhìn chung, Dextromethorphan được dung nạp tốt ở liều điều trị. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể xảy ra, bao gồm:

• Buồn ngủ, chóng mặt
• Chóng mặt, hoa mắt
• Buồn nôn, nôn
• Táo bón
• Khô miệng
• Phản ứng dị ứng: Phát ban, ngứa, khó thở

Những tác dụng phụ này thường nhẹ và tự khỏi sau khi ngừng thuốc. Tuy nhiên, nếu xảy ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng, cần phải tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm gặp): Ở liều cao hoặc khi sử dụng quá liều, Dextromethorphan có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng như:

• Co giật
• Rối loạn tâm thần: ảo giác, hoang tưởng, hành vi hung hăng
• Suy hô hấp
• Tim đập nhanh
• Tăng huyết áp

Tương Tác Thuốc

Dextromethorphan có thể tương tác với một số thuốc khác. Việc sử dụng đồng thời DXM với các thuốc sau đây có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ hoặc làm giảm hiệu quả của thuốc:

Cần báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết về tất cả các loại thuốc, vitamin, thảo dược mà bạn đang sử dụng trước khi dùng Dextromethorphan.

Chống Chỉ Định

Dextromethorphan không nên được sử dụng trong các trường hợp sau:

• Quá mẫn với Dextromethorphan hoặc bất kỳ thành phần nào khác của thuốc
• Bệnh nhân đang sử dụng thuốc ức chế MAO
• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú (nên tham khảo ý kiến bác sĩ)
• Trẻ em dưới 6 tuổi (trừ khi có chỉ định của bác sĩ)

Liều Lượng Và Cách Dùng

Liều lượng và cách dùng Dextromethorphan sẽ phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và chỉ định của bác sĩ. Luôn tuân thủ hướng dẫn sử dụng trên nhãn thuốc hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý tăng liều hoặc sử dụng thuốc trong thời gian dài hơn khuyến cáo.

Lạm Dụng Dextromethorphan

Mặc dù không gây nghiện như các loại opioid khác, việc lạm dụng Dextromethorphan ở liều cao có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng và nguy hiểm đến tính mạng. Việc lạm dụng DXM thường được kết hợp với các chất khác, gây ra nhiều tác dụng không lường trước được. Các triệu chứng của việc lạm dụng DXM có thể bao gồm ảo giác, hoang tưởng, hành vi hung hăng, co giật, suy hô hấp và tử vong.

Kết Luận

Dextromethorphan là một loại thuốc chống ho hiệu quả khi được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, cần lưu ý các tác dụng phụ, tương tác thuốc và chống chỉ định để đảm bảo an toàn. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng thuốc, đặc biệt là đối với phụ nữ có thai, cho con bú và trẻ em. Không tự ý sử dụng thuốc hoặc tăng liều lượng mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế. Việc lạm dụng Dextromethorphan rất nguy hiểm và có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng.

Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của chuyên gia y tế. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để được tư vấn cụ thể về tình trạng sức khỏe của bạn.